Niveaus van samenwerking

Sinds ik officieel bij Sunny Games aan de slag ben, denk ik meer na over samenwerking dan ooit. Steven doet dit natuurlijk al 12 jaar en samen creëren we het nieuwe Sunny Games. En we komen mensen tegen die op hun manier nadenken over samenwerking of met coöperatieve spellen bezig zijn. Het is me opgevallen dat er heel veel soorten van samenwerking zijn en dat er een bepaalde indeling in te maken is. Dit is wat ik heb geleerd.

Verschillende niveaus van samenwerken

Op elk niveau is het mogelijk om alle betrokkenen de vruchten van de samenwerking te laten plukken. Mensen werken samen om een voordeel te creëren. Dus zo lang mensen voordeel blijven houden, gaat de samenwerking door. Maar de voordelen een de verdeling ervan hangen samen met de manier waarop je samenwerkt.

De lijst met samenwerkingsvormen is ingedeeld in win-verlies, win-win en win-win-win. Er staan steeds een aantal voorbeelden en een koppeling naar spellen.

Vormen van win-verlies samenwerking

Zolang je bij samenwerking nadenkt over van de ander winnen, kom je nooit tot echte samenwerking. Toch zijn er genoeg vormen te vinden waar we bijna dagelijks mee in aanraking komen.

Gedwongen samenwerking

Hierbij denk ik met name aan de samenwerking waar we onze jongere medemensen voor jaren mee opzadelen. Scholieren en studenten moeten leren wat werken in groepen inhoudt en dus krijgen ze gezamenlijke opdrachten. Maar er wordt amper uitgelegd hoe je effectief kan werken als groep. En dus komen er oplossingen zoals:
– leerlingen die tot de laatste dag geen werk delen, want ze hebben ieder een eigen hoofdstuk.
– jij doet het verslag, ik de presentatie. (Hier ben ik zelf schuldig aan. Presenteren is leuk, verslagen schrijven niet echt.)

Het lastige hierbij is ook nog eens dat de beoordeling vaak nog deels individueel is. Er blijft dus een soort van onderlinge strijd om het beste cijfer te halen en om munitie te verzamelen om bij een mislukt project een ander de schuld te kunnen geven.

Mijn school ging hiermee om door ons aan te moedigen van tevoren een samenwerkingscontract te schrijven, waarin vooral de straffen bij het niet nakomen van afspraken moeten staan. Hoe je goed afspraken op papier zet is natuurlijk ook geen onderdeel van het programma.

Ongelijke samenwerking

Dit zie je voorkomen bij samenwerking tussen grote groepen. Er ontstaat een organisator die de voorwaarden voor samenwerking bepaalt. Denk aan Apple en Google met hun bijbehorende appstore en Google play. Ze “werken samen” met tienduizenden bedrijven.

Omdat de grote partij de voorwaarden kan bepalen voor alle andere partijen, is er de kans dat tegengestelde belangen ontstaan. Denk maar aan de vrij recente verhalen over Airbnb. Ze zijn in hoe er over ze wordt gesproken veranderd van koploper van de deeleconomie naar gevaar voor onze binnensteden. Er is tenminste één partij die verliest.

Win-verlies samenwerking in spellen

Vrijwel alle competitieve spellen met een coöperatief element erin kennen winst-verlies samenwerking. Denk aan handelen in Kolonisten van Catan, samen monsters verslaan in Munchkin of de schat vinden in saboteur. Als het goed is hebben alle deelnemende partijen er voordeel van, maar omdat aan het einde maar één iemand kan winnen, is het win-verlies samenwerking.

Voorbeelden van win-win samenwerking

Dit is wat de meeste mensen verstaan onder samenwerking. Partijen doen iets samen op zo’n manier dat elke partij er beter van wordt.

In mijn wereldbeeld is dit de standaard. En ik weet zeker dat je met een instelling op zoek naar win-win prachtige ervaringen zult hebben.

Samen werken (met spatie tussen de woorden)

Dit is bijvoorbeeld wat ik bijna elke woensdag doe. Ik kom samen met één of meerdere mensen om gelijkertijd aan een blog of andere marketingactiviteit te werken. Achteraf bekijken we van elkaar wat we gemaakt hebben en geven we feedback op wat beter kan.

We doen dit omdat het een manier is om steeds terugkomende taken samen goed uit te voeren. Maar in principe zijn we individueel aan het werk.

Samenwerking vanuit overeenkomende doelen

Dit is wanneer partijen bij elkaar komen en elkaar helpen, omdat ze allebei iets kunnen bereiken voor zichzelf door samen te werken.

Een voorbeeld is van vorige week toen ik met mijn vriendin in Thailand was. Zij is vegetariër en Thailand is dat niet echt een ding. Ondanks dat we het Thaise woord weten en op schrift hebben, kijken de meeste mensen ons bang aan als we zeggen vegetarisch te willen eten (also no chicken? No chicken please). Toen een vrouw zei ‘OK, I will make it for you’ hadden we gelijk heel leuk contact. En wij konden avond eten en zij kon geld verdienen.

Dus omdat zij bereid was buiten de standaard te denken, konden we allemaal ons doel bereiken.

Samenwerking vanuit hetzelfde doel

Dit is waarschijnlijk wat de meeste mensen onder samenwerking verstaan. Partijen willen hetzelfde bereiken en maken daarvoor samen een plan en voeren het uit.

Win-win in bordspellen

Coöperatieve bordspellen zijn bijna allemaal in de gedachte van win-win opgezet. Spelers hebben vaak per definitie hetzelfde doel. In een spel zoals Nisyros, waarin iedereen met een eigen kleur speelt, zie je wel dat mensen het soms moeilijk vinden om in win-win te denken in plaats van win-verlies. Zo was er op de spellenbeurs in Bremen een gezin dat net niet won. De moeder had heel hard gewerkt om het spel tot een goed einde te brengen en haar eigen mannetjes opgeofferd om vader en zoon met genoeg mannetjes in veiligheid te brengen.

Zoonlief legde toen uit: ‘jij hebt nu verloren mama. Want van onze kleuren zijn er genoeg mannen binnen.’

Vormen van win-win-win samenwerking

Samenwerking waarbij de samenwerkende partijen en voordeel behalen en ze ook nog een voordeel voor een derde partij creëren is win-win-win. Denk aan ecotoerisme, allerlei goede doelen en bedrijven die echt maatschappelijk verantwoord ondernemen.

De simpelste vorm is misschien wat mijn ouders vaak deden. Bij elke wandeling die ze maakten, probeerden ze wat afval op te rapen om de wereld wat mooier te maken.

Chi Phat

Op het moment van schrijven ben ik in Chi Phat in Cambodja. Het is een dorpje midden in de jungle waar iemand heeft bedacht dat er kan worden samengewerkt om toerisme te bevorderen (win voor inwoners, win voor toeristen) op een manier waarop de natuur beschermd kan worden (win voor de omgeving/ het milieu).

Zo krijgen toeristen korting als ze een kamer boeken zonder aan te geven waar in het dorp. Dan wordt op basis van gelijke verdeling bepaald waar je slaapt.

Er zijn tours de jungle in die worden geleid door voormalige stropers. Ze kunnen meer verdienen door toeristen rond te leiden en de jungle te beschermen dan door dieren te vangen.

En toeristen kunnen een excursie maken naar een wildreservaat, waarbij hun bijdrage wordt gebruikt om de dieren te onderhouden.

Omgeving bij Chi Phat

Win-win-win in bordspellen

Misschien moet je de spelregels van Max de Kat er nog eens bij pakken. Aan het einde staan namelijk wat vragen over hoe het is voor katten en hun prooi na een geslaagde jacht. Het is manier van Sunny Games om de derde win op te zoeken. Als spelers iets nieuws leren, beter inzicht krijgen of beter leren samenwerken, maken we de wereld iets beter.

Een spel waar dit ook heel erg in zit, is het in 2018 uitkomende Climate Oasis. De makers geloven dat coöperatie noodzakelijk is om überhaupt een toekomst te hebben. Jessy, één van de makers van het spel zei er het volgende over:

We hebben Climate Oasis gemaakt om gesprek en gemeenschap op gang te brengen. In plaats van te strijden tegen je vrienden en pijnlijke verliezen te lijden, vecht je tegen een zware, donkere toekomst. Als we willen dat de beschaving voorbij de klimaatverandering komt, hebben we een nieuw, meer samenwerkende set regels nodig.

Het spel Climate Oasis

Andere mooie voorbeelden?

Ken je nog andere voorbeelden van samenwerking? Zijn er obvious win-verliesvormen die ik heb gemist? Of ken je nog toffe voorbeelden van win-win-win die Sunny Games echt moet zien? Laat het ons weten, bijvoorbeeld via een reactie.

En als er iets interessants voor een vriend of vriendin in dit blog stond, deel het dan alsjeblieft. Dan is die persoon je dankbaar (win voor jullie), ziet een nieuw iemand Sunny Games (win voor ons) en kunnen we samen de boodschap voor meer samenwerking verspreiden (win voor de toekomst?). Dankjewel.

Max Hirschel

Max speelt zijn hele leven al spellen. Zijn eerste Sunny Games spel was Max de Kat. En niet veel later begon hij als spellenuitlegger op beurzen. Vele jaren later ontstond er de mogelijkheid om compagnon van Sunny Games te worden. En nu zijn samenwerkingsspellen waar hij mee opstaat en mee gaat slapen.